Baharın müjdecisi Nevruz, her sene oldukça geniş bir coğrafyada coşkuyla kutlanıyor. Kutlandığı her kültürde değişik adlara ve geleneklere sahip olan Nevruz, “yeni gün” anlamına geliyor. Novruz, Nawrız, Nooruz, Navrez ve Mevris gibi değişik adlarla anılan Nevruz Bayramı her kültürde baharın gelişini simgeliyor. 

Tarih boyunca birçok medeniyete ve kültüre sirayet eden Nevruz Bayramı’nın yeri günümüzde de büyüktür. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 2010 yılında toplanarak, 21 Mart’ı Dünya Nevruz Günü ilan etmiştir. Bayram aynı zamanda Dünya Manevi Kültür Mirası Listesi’ne alınmıştır. 

Nevruz Nasıl Ortaya Çıktı? 

Nevruz’la ilgili ilk yazılı kayıtlar 2. yy’daki Pers kaynaklarına dayanıyor. Buradan anlaşıldığı üzere, insanlık tarihinin en eski bayramlarından biri olan Nevruz, en az 18 asırlık bir tarihe sahip. Ancak milattan önceye dayanan bazı kaynaklarda da Nevruz’la ilgili izlere rastlanıyor. Nevruz’un nasıl ortaya çıktığı ile ilgili çeşitli kültürlerde değişik inanışlar bulunmaktadır. Bazı kültürler, Nevruz Bayramı’nın kaynağını Firdevsi’nin Şehname isimli eserinde geçen Kral Cemşid’le bağdaştırmaktadır. Nevruz’un çıkışına kaynak gösterilen diğer inanışlar arasında Demirci Kawa Efsanesi ve Ergenekon Destanı da bulunur. 

Bu kaynakların hepsinde ortak olan tema ise bahardır. İnsanların mevsimlere bağımlılığının çok daha fazla olduğu eski çağlarda, baharın simgeledikleri günümüze kıyasla hayati idi. Bu nedenle çetin kışlardan sonra gelen Nevruz yılın ilk günü olarak anılıyor, doğanın binbir rengi kutlamalara yansıyor ve insanlara umut, coşku ve sevinç veriyordu. 

Nevruz Hangi Ülkelerde Kutlanır? 

Nevruz kutlamaları Orta Asya’dan Balkanlara kadar uzanan bir coğrafyayı kapsıyor. Nevruz Bayramı’nı kutlayan tarihsel medeniyetler arasında Persler, Zerdüştler ve Bahailer gibi çeşitli kültürler yer alıyor. Bu medeniyetler Nevruz’u kutsal kabul etmiş ve tatil olarak benimsemiştir. 

Günümüz dünyasında, Nevruz Orta Asya ve Orta Doğu sınırlarını da aşarak çok daha geniş bir alana yayılmıştır. Nevruz Bayramı kutlanan kültürler arasında, Afganistan, Arnavutluk, Azerbaycan, Bosna-Hersek, Gürcistan, İran, Kazakistan, Kırgızistan, Kosova, Makedonya, Özbekistan, Suriye, Tacikistan Türkiye ve Türkmenistan gibi ülkeler bulunmaktadır.

Nevruz Nasıl Kutlanır?

Nevruz varolduğu her kültürde değişik ritüellerle kutlanıyor. Bu anlamda Nevruz, dünyanın en geniş kültürüne sahip bayramlarından biri. Nevruz kutlamaları 21 Mart’tan 15 gün önce başlar ve 7 aşamayı kapsar:

Kötü Söz Orucu

Nevruz’dan 15 gün önce kötü söz orucuna girilir ve kutlama süresince kötü bir söz konuşulmaz. Nevruz yeni bir yılı ve başlangıcı simgelediği için, gelenek dile de sirayet eder. Bu süre içinde, bir çok bayramda olduğu gibi küsler barıştırılır. Baharın gelişiyle birlikte yeni yıla yeni bir başlangıç yapılır.

Çevre Temizliği ve Alav Alav

Tıpkı kötü söz orucu gibi, çevre temizliği ve ateş de yeni bir başlangıcı simgeler. Evlerde ve çevrede genel bir temizlik yapılır ve kıştan kalan çalı çırpıdan ateş yakılır. Eski sıkıntıların temizlendiği ve yanıp gittiği düşüncesine işaret eder.

Kabir Üstü

Bu aşamada mezarlıklara gidilerek ölüler yad edilir. Mezarlıklar temizlenir ve çevreleri düzenlenir.

Çocuk Günü

Çocuklara özel ilgi ve alaka gösterilen gündür. Bu günde çocuklar da kutlamalara dahil edilir ve ilgi onların üstünde olur. Çocuklara değişik hediyeler verilir, yetim ve öksüz çocuklar sevindirilir.

Genç Günü

Bugün de gençlerin günüdür. Gençler bugünde komşu evlere giderek içlerine iple bağlanmış bir mendil atarlar. Ev ahalisi de mendilin ucuna hediyeler bağlayarak geri gönderir. Bu şekilde sevenler de birbirlerine hediye verilir ve büyükler bu durumu hoş görür. Yeni evli genç çiftlere ziyaretler ve hediyelikler yapılır.

 Yaşlı ve Hasta Günü

Bugünde yaşlı ve hastalara ziyaretler yapılır. Evlerine bayram havası götürülerek sıhhatlerine bir an önce kavuşmaları temenni edilir. Hastalara hediyeler götürülür. Yeni yılın başlangıcı onlara hissettirilir.

Yedi Nevi

Bayram günüdür. Bu güne kadar kötü sözler unutulmuş, gençlere, çocuklara, ölülere, yaşlılara ve hastalara hediyelikler götürülüp bayram sevinci verilmiş ve küsler barıştırılmıştır. 21 Mart gecesinde evin büyüğü tarafından hazırlanan yedi çeşit hediye (yeddi nevi) ev halkına sunulur.

Arınma, kutlama ve şenlikler tamamlandıktan sonra, eski bir yılın yorgunluğunu geride bırakmış olan halk tarlalarına giderek topraklarını işlemeye başlar.

Nevruz Bayramı Ne Zaman Kutlanır?

Nevruz Bayramı’nın hangi gün kutlandığı, kutlanan ülke ve kültüre göre değişiklik gösterir. Örneğin Balkan’larda ve ülkemizin Balkanlara daha yakın olan kısımlarında Nevruz 9 Mart’ta da kutlanır. Bazı kültürler Nevruz’u, ekinoksa denk gelen 21 Mart’ta kutlarlar. Bazıları ise 22 ve 23 Mart’ta kutlar yahut kutlamaları bugünlere de yayarlar. Bir diğer gelenek  ise Nevruz’a 4 hafta kala Çarşamba’ları konu alır. Bu Çarşambalar:

• Su Çarşambası
• Od Çarşambası
• Yel Çarşambası
• Yer Çarşambası

olarak sıralanır ve doğanın dört elementine tekabül eder.

Gelenekleri yüzyılları ve kıtaları aşan Nevruz kutlamalarında değişik tarihler öne çıkabilir. Aslolan baharı ve yeni yılı kucaklamak, eski yılın yükünü bırakmak ve yeni bir başlangıç yapmaktır.

Nevruz’da Neler Yapılır? | Nevruz Adetleri

Nevruz’da değişik kültürlerin değişik adetleri ve ritüelleri vardır. Örneğin Nevruz’u Ergenekon’a dayandıran kültürler bayramda sembolik olarak demir döverler. Nevruz’da hemen her kültürde ortak paydada buluşan adet ise elbette sofralardır. 7 rakamı, Nevruz Bayramı geleneklerinde öne çıkar. Kimi kültürler sofraya yedi çeşit yemek koyarken, kimileri de belli başlı 7 kuruyemiş, baharat ve yiyecekten oluşan masalar kurarlar. Bu masalara çimlendirilmiş buğday konulması da önemli geleneklerdendir. Bazen buğdaydan yapılan bir tatlı olan sümelek ( semeni, sumalak, surhu, suhan, ağut) servis edilmesi de adettir.

Boyanmış yumurtalar da Nevruz kutlamalarının önemli öğelerinden biridir. Bu yumurtalar bereketi simgeler ve tokuşturulur. Nevruz’un en ilgi çekici adetlerinden biri ise kurulan ateşlerin üzerinden atlanmasıdır.

Buta Baku’de 2021 Nevruz Kutlamaları

Yenimahalle Haydar Aliyev Parkı içerisinde bulunan restoranımızda Nevruz’u her sene coşkuyla kutluyoruz. Program dahilinde yöresel yemekler yiyor, Azerbaycan’dan gelen misafir sanatçıların performansları ile eğleniyor ve çeşitli Nevruz eğlenceleriyle bahara merhaba demenin coşkusunu hepbirlikte yaşıyoruz. 

Bir sonraki Nevruz Bayramı’nda buluşmak üzere. O zamana kadar, Azerbeycan yemeklerinin ve Ankara’nın en kaliteli serpme kahvaltılarından birininin tadını temiz havada çıkarmak için sizleri Buta Baku’ye bekliyoruz!  

Bize telefon numaralarımızdan ve Instagram hesabımızdan ulaşabilirsiniz.